Od 25 marca do 18 sierpnia 2019 r. w Galerii Palowej Ratusza Głównego Miasta Gdańska będzie można zobaczyć wystawę ilustrującą początki polskiego bigbitu. W siedzibie Muzeum Gdańska zostanie zaprezentowanych blisko 150 eksponatów których używali muzycy działający w latach 50-70. ubiegłego wieku. Wśród artefaktów znajduje się np. mikrofon jakiego the Rolling Stones używali w Sali Kongresowej w 1967 roku i taki, do którego w Memphis śpiewał Elvis Presley.
Początku polskiego bigbitu ogniskują się z dwóch klubach wokół których kręciły się setki młodych wówczas ludzi zafascynowanych muzyką płynącą z Zachodu.
Władza ludowa uważała, że jest to muzyka z gruntu obca nam ideologicznie i robiła wszystko by jej popularność nie rozlała się po całym kraju, a mimo to nie
udało jej się zdusić płomienia jaki rozpalił umysły i serca ówczesnej młodzieży.
Pierwszy koncert, od którego datuje się początki polskiego rock’n’rolla, odbył się
24 marca 1959 roku w gdańskim klubie Rudy Kot, a jego bohaterem był zespół
RHYTHM & BLUES. Dwa kolejne ważne dla rozwoju tej muzyki formacje:
CZERWONO-CZARNI i NIEBIESKO-CZARNI debiutowały nieopodal, w Klubie
Studentów Wybrzeża ŻAK, odpowiednio w 1961 i 1962 roku. W Gdańsku
zawiązany też został najpopularniejszy zespół w całej historii polskiej muzyki
rozrywkowej, CZERWONE GITARY (1965).
Trójmiasto będące wtedy nieformalną aglomeracją, obejmującą dwa wielkie porty
morskie i modny kurort, pełniło wtedy rolę okna na świat przez które do
izolowanej Polski szybciej docierały ożywcze nowinki kreowane przez zachodnią
kulturę, nic więc dziwnego, że stało się ono wylęgarnią i kuźnią artystycznych
talentów działających na bardzo różnych polach. Jednym z nich była nowoczesna
muzyka rozrywkowa, której głównym animatorem w Polsce stał się red.
Franciszek Walicki, twórca trzech najważniejszych zespołów pierwszej generacji
polskiego rock’n’rolla. On też był pomysłodawcą fortelu, który polegał na
zastąpieniu irytującego ludową władze terminu rock & roll, bardziej neutralnym
(bigbit) czy wręcz swojskim (mocne uderzenie).
„Niegrzeczne piosenki” i ich instrumenty
Ogólnopolski sukces jaki po koncercie w Rudym Kocie w oka mgnieniu stał się
udziałem zespołu Rhythm & Blues, okazał się też dla nich wyrokiem, ponieważ w
nieco ponad pół roku później Edward Gierek urzędowym ukazem zablokował ich
działalność. Pretekstem były nie licujące z socjalistyczną etyką zachowania
młodzieży na koncertach, która niesiona entuzjazmem demolowała ławki,
wybijała szyby, a w jednym przypadku wystawiła nawet tramwaj z szyn. Administracyjne utrudnienia oraz niezwykle skromny asortyment dostępny w
państwowych sklepach muzycznych nie przeszkadzały młodym ludziom w
uprawianiu ukochanej muzyki. Nie mogąc zdobyć niezbędnych instrumentów,
kolumn i wzmacniaczy, budowali sprzęt we własnym zakresie, niejednokrotnie uciekając się do kradzieży głośników z ulicznych megafonów, adaptując
poniemieckie i sowieckie radioodbiorniki, konstruując gitary elektryczne z desek
do prasowania, słuchawek telefonicznych itp. Innym źródłem zaopatrzenia
bywała kontrabanda. Na wystawie zobaczyć będzie można m.in. zbudowany tym
sposobem wzmacniacz Leszka Bogdanowicza, (Rhythm & Blues), pierwszy
elektryczny kontrabas skonstruowany przez Wiesława Katanę (Czerwono-Czarni)
czy perkusję Ludwig sprowadzona nie całkiem legalnie przez Jerzego Skrzypczyka
(Czerwone Gitary). Obok nich prezentowane będą tzw. samodziały czyli
urządzenia i instrumenty budowane przez rzemieślników i majsterkowiczów” –
mówi Marcin Jacobson, publicysta muzyczny i jeden z dwóch kuratorów wystawy.
„Znikający” mikrofon Micka Jaggera
Dużą atrakcją na wystawie będą zapewne dwa zabytkowe mikrofony, należące
dzisiaj kolekcjonerskich rarytasów. Z jednego z takich mikrofonów w swoim
czasie, na scenie Carnegie Hall w Nowym Jorku i w studio BBC w Londynie
korzystali np. Ella Fitzgerald, Frank Sinatra czy Bill Haley. Drugi widnieje na
niemal wszystkich zdjęciach Micka Jaggera pochodzących z legendarnego
koncertu the Rolling Stones, który odbył się 13 kwietnia 1967 roku w Sali
Kongresowej warszawskiego Pałacu Kultury i Nauki im. Józefa Stalina. W tym
drugim przypadku historia jest o tyle pikantna, że w przerwie między końcem
koncertu a bisem, ów mikrofon został skradziony ze sceny i to mimo, że wszędzie
pełno było milicjantów i tajniaków.
Historia zniknięcia tego konkretnego eksponatu obrazuje nie tylko znaczenie koncertu, który odbił się echem w całej ówczesnej Polsce i spontanicznych
zachowań zafascynowanej beatem publiczności. Właśnie takimi metodami sposób
muzycy tworzący w latach 50-70. pozyskiwali sprzęt, którego im brakowało.
Wiele instrumentów i urządzeń powstawało dzięki zaradności i inwencji młodych
ludzi, dla których nawet magnesiki od kuchennych szafek czy kradzione z
remontowanych czołgów przełączniki i gałki były na wagę złota. Na Zachodzie
chcąc zostać muzykiem wystarczyło pójść do sklepu i kupić co trzeba, a w
ówczesnej Polsce niezbędna była determinacja, pomysłowość, a czasem i igranie
z prawem. Myślę, że odwiedzający naszą wystawę, uświadomią sobie jak wiele
trudu wymagało wtedy granie ulubionej muzyki i jak wielki skok technologiczny
został wykonany od tamtych dni – dodaje Grzegorz Jedlicki z Muzeum Gdańska,
kurator wystawy.
Na wystawie będzie można zobaczyć poza tym pamiątki po zespołach: Rhythm &
Blues, Czerwono- i Niebiesko-Czarni, Czerwone Gitary oraz kilkunastu innych.
Wśród blisko 150 eksponatów znajdą się unikatowe plakaty i programy, puchary i
medale, a także stroje i drobiazgi związane tematem wystawy. Będzie też można
odsłuchać nagrań legend trójmiejskiego bigbitu.
Czynną do 18 sierpnia br. wystawę w Galerii Palowa zwiedzać można codziennie
na podstawie biletu do Ratusza Głównego Miasta lub też Karty Mieszkańca
Gdańskiej Organizacji Turystycznej lub specjalnego zaproszenia.
Zwiedzanie wystawy „Nikt nam nie zabierze młodości. Narodziny bigbitu.
Odsłona gdańska”
Galeria Palowa, Ratusz Głównego Miasta Gdańska, ul. Długa 46/47
Sezon zimowy 25 III – 26 IV 2019
pn. – so. 10:00-16:00
nd. 11:00-16:00
zakup biletu możliwy w godz. 10:00-13:00 i 13:15-15:15)
nieczynne w dni świąteczne (21-22 IV 2019)
Sezon letni 27 IV – 18 VIII 2019
pn. – so. 10:00-18:00
nd. 11:00-18:00
zakup biletu możliwy w godz. 10:00-13:00 i 13:15-17:15)
nieczynne w dni świąteczne (15 VIII 2019)
Ceny biletów
normalny: 12 zł; ulgowy: 6 zł; rodzinny bilet wstępu do Ratusza Głównego
Miasta: 20 zł
normalny: 5 zł, ulgowy bilet wstępu na wystawę czasową: 3 zł
bezpłatnie: z Kartą Mieszkańca lub wedle kryteriów specjalnych podanych na
stronie internetowej Muzeum Gdańska
